37:5 Istoci i zapadi. Ovdje moramo spomenuti, citirajući nekoliko ajeta iz Kur'ana, ideju da postoji više od jednog Istoka i Zapada. Ovo je čisto opisna stvar, jer se ovi fenomeni oslanjaju na najobičnije opservacije.
Svako ko pažljivo prati izlaske i zalaske Sunca zna da Sunce izlazi na različitim tačkama Istoka i zalazi na različitim tačkama Zapada, zavisno od sezone. Krajnje tačke uzete sa oba horizonta definiraju limite koji označavaju dva istoka i dva zapada, a između njih je niz istoka i zapada. Fenomen ovdje opisan je običan, ali ono što uglavnom zaslužuje pažnju u ovom poglavlju jeste opis astronomskih fenomena u Kur'anu koji su u skladu sa savremenim podacima.
"Gospodar istoka." (Kur'an, 37:5)
"Rastojanje dvaju istoka." (Kur'an, 43:38)
"Gospodar dvaju istoka i dvaju zapada." (Kur'an, 55:17)
"Gospodar istoka i zapada" (Kur'an, 70:40)
Istoci, šta su dva istoka i dva zapada? Šta je mnoštvo istoka i zapada? Šta je rastojanje dvaju istoka? O navedenim ajetima možemo razmišljati na nivou vremensko - prostorne pozicije, na galaktičkoj, i međugalaktičkoj razini, na nivou planete Zemlje neraskidivo povezane sa matičnom zvijezdom Suncem, zatim u metafizičkom svijetu i konačno na nivou jedne zemlje ili države.
Komentatori ovih ajeta su uglavnom prizemljeni u Sunčev sistem na relaciji Zemlja-Sunce. Mi također ne možemo izbjeći ovu ograničenost, ali nas to neće zaustaviti u razmišljanju. Posmatrano na galaktičkoj ravni sa pozicije Zemlje, postoji bezbroj istoka i zapada, praktički onoliko koliko ima vidljivih zvijezda.
Još je veći broj nevidljivih izlazaka i zalazaka zbog procjene da makar polovina od ukupnog broja zvijezda naše galaksije ima planetarne sisteme koji su hladni i zbog toga nevidljivi.
Kad je o zijezdama riječ, ovdje čine izuzetak zvijezde koje nikada ne izlaze niti zalaze, kruže oko sjevenog nebeskog pola i nikada ne zapadaju za horizont. Takav je primjer zvijezda sazviježđa Velika kola. S druge strane sa naših geografskih širina nikad nećemo vidjeti anticirkumpolarne zvijezde koje su vidljive sa južne hemisfere i čije izlaske i zalaske ne vidimo. Takav je primjer galaktike pod nazivom Magelanovi oblaci.
Ako stvari posmatramo kroz godišnje kretanje Sunca, pod rastojanjem dvaju istoka mogu se podrazumijevati dvije krajnje tačke izlazaka Sunca za vrijeme ljetnog i zimskog solsticija. Između ove dvije tačke postoji mnoštvo tačaka izlazaka i zalazaka Sunca jer se ono svakog dana uzdiže sa nove tačke i zapada na novoj tačci. To su njegovi istoci i zapadi. Ovo pomjeranje Sunca u toku godine dovodi do promjene godišnjih doba na Zemlji i generiranja različitih vrsta ciklusa. Aktivnosti miliona ljudskih bića uslovljene su i vođene ovim promjenama. Ova alternacija je također manifestacija Allahove moći i Njegova blagodat ljudima.
Moguće tumačenje dvaju istoka i dvaju zapada je i to da Sunce samo dva puta u godini izlazi tačno na istoku i zalazi tačno na zapadu, a to je na dan proljetne ravnodnevnice 21. marta i jesenje ravnodnevnice 23. septembra kada je deklinacija Sunca jedanaka nuli, ali Allah najbolje zna!
Za razliku od zvijezda koje izlaze i zalaze u stalnim tačkama horizonta, Sunce u toku godine stalno mijenja te tačke. Ova pojava nastaje zbog promjene Sunčeve deklinacije. Gledano s površine Zemlje prividni put Sunca po nebeskom svodu u toku dana mijenja se kroz godinu. Ljeti se Sunce diže visoko nad horizont i duže ostaje nad njim nego zimi kad je nisko i kad dan traje mnogo kraće. Slika odgovara našim geografskim širinama (oko 44 stepena sjeverno od ekvatora).
