Svakim petkom muslimani imaju skupnu molitvu.
Mogući historijski kontekst petka
Treba zapaziti da zajednička molitva petkom nije inicirana Muhammedom s.a.v.s.Naime, Arapi su smatrali Petak kao dan sakupljanja i prije dolaska Muhammeda.Staro ime za Petak je arubah ili Al-´arubah.Zbog učestalog sakupljanja petkom arapi su ovaj dan nazvali Džavm al-Dzum´ah - dan okupljanja.
U Arapskom leksikonu "Lisan al-Arab" spomenuto je na osnovu autoriteta Suhailije da su Kurejši,ugledno arapsko pleme u Mekki, imali običaj sakupljati se na taj dan.Tokom ovih sakupljanja plemenske vođe su se obračale svojim pripadnicima, a često je sadržaj govora imao i religijsko znacenje.Pjesnici bi tom prilikom recitovali svoje pjesme , koje su često bile ondašnjeg religijskog ili plemenskog znacaja(hadisi-price o plemenskim bojnim podvizima i sl).Mnoge od ovih usmenih predaja - hadisa su se prenosile sa koljena na koljeno.Na osnovu podataka koji se mogu izvući iz tih pred-islamskih recitacija i naracija može se primjetiti da je sakupljanje petkom abrahamska (tacnije,preko sina mu ismaila ) tradicija ,kao što je to bilo npr. i hodočašće, koja se prenosila generacijama među arapima , do dolaska Muhammeda s.a.v.s..
Zašto baš petak?
Zašto je prioritet medju ostalim danima dat na Petak, dan okupljanja, odgovor baš i nije jasan.Iako postoji nekolicina Poslanikovih hadisa na ovu temu, ipak zbog slabosti prenosioca tih hadisa nije moguće tačno utvrditi religijski znacaj ovog dana.
Ipak bitno je napomenuti da je osnova tih hadisa , u sklopu islama , skupna molitva koja se obavlja u petak kao neki vid religiozno-građanskog okupljanja.Pogrešno bi bilo reci da je to samo religijsko okupljanje, kao što bi bilo pogresno reći da je to građansko okupljanje.
Neki od mogućih razloga zasto je baš Petak taj dan su:
- Petak je ustvari propisan kao skupna molitva u abrahamskoj tradiciji.Iako je bio potisnut od strane Jevreja i krscana ,posljednji Božiji Poslanik -Muhammed ga ponovo aktualizira i uvodi kao religijsko-građansku komponentu u islamu.
- Petak je dan zahvalnosti u jednoj sedmici, bio je to Petak kada je Bog stvario čovjeka.Gledajući u ovoj perspektivi , može se zakljućiti da je Petak dan slavlja i dan sjećanja na milost koju je Bog podario čovječanstvu kada je prvom covjeku udahnuo život.
- U Petak Bog ce proživjeti mrtve, i odvojiti 'dobre' i 'loše' među ljudima - prema ovom tumačenju Sudnji Dan pada na Petak.Ako se gleda u perspektivi ovog argumenta Petak se smatra kao 'mali' podsjetnik na 'Veliko okupljanje' koje ce se desiti na Sudnji Dan(na kome će svi ljudi biti u skupovima)
Da li je Petak zamjena za Sabath, ili za Nedjelju?Glavna svrha petka kod muslimana jeste okupljanje gradjana u jednom danu u sedmici.Jedina 'specijalna' osobina Petka jeste džuma namaz(molitva koja se obavlja tom prilikom), koja je izvorno bila ne samo molitva, vec i način interakcije između reprezentatora Islamske zajednice(u nekadasnjem vremenu islamske drzave) i obicnih građana.
Okupljanje petkom obuhvata u sebi dvije svrhe.Prva je , da se glava (vladar) muslimanske države (ili njegovi zastupnici) obrate običnim ljudima, koji poslije obraćanja mogu prodiskutovati bilo sto iz tog govora.Građani su mogli postavljati pitanja , koja su im nejasna u govoru , ili davati komentare o načinu vladanja nekog vladara(kritike i pozitivne reakcije).
Ovo je izvorna svrha okupljanja u Petak, međutim kako je vrijeme prolazilo vladari(i reprezentatori) nisu osjećali potrebu da obavezno dolaze petkom na okupljanje, pa se ova preksa drugačije uobličila .tako što bi se imam(religijski autoritet u mjestu ili džematu) obračao vjernicima.Ovakav običaj se zadržao i danas.Samo obračanje, znaci prvi dio džuma namaza zove se hutba ,odnosno predavanje.
Druga stvar je zajednička molitva, koja je specifirana kao jedan vid odraza duha zajedništva među muslimanima.Ova komponenta džume ima u sebi opet religijski prizvuk, ali ne na individualnom nivou več ista prestavljala kako rekoh, duh zajedništva u muslimanskoj zajednici.
Kada se završi Dzuma, muslimani nisu imali nikakve ostale posebne propise za Petak.Drugim riječima to je ostao običan dan u kojem se moglo raditi i privređivati, kao i u toku bilo kojeg dana.Ovaj dan se cak i ne zove 'praznik' kod muslimana, i ne prestavlja obavezu, mada je preporučeno da se upotpunjava kao jedan vid druženja vjernika i kao jedan vid odraza zajedništva u muslimana.
Drugim riječima Petak kod muslimana ne prestavlja(mada ima nekih zajednickih crta) isto ono što prestavlja Sabath u judaizmu, ili Nedelja u krčćanstvu.
